Oprócz klasycznej umowy o pracę, w Polsce funkcjonują cywilnoprawne umowy, na podstawie których również możliwe jest świadczenie usług (pracy). Podstawą zatrudnienia w Polsce stanowić więc mogą umowa o pracę, umowa zlecenia (umowa o świadczenie usług), umowa o dzieło oraz umowa B2B.
Umowa o pracę
Umowa o pracę jest najbardziej powszechnym źródłem zatrudnienia w Polsce. Charakteryzuje się ona szerokim zakresem uprawnień pracowniczych (gwarantowanych przez kodeks pracy) – jak np. określona liczba dni płatnego urlopu, czy wynagrodzenie podczas choroby.
Ze względu na czas trwania wyróżnia się umowę na okres próbny, czas określony oraz czas nieokreślony.
Umowa na okres próbny może zostać zawarta maksymalnie na okres 3 miesięcy w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika.
Jeżeli chodzi o umowę na czas określony istotne jest ograniczenie liczby możliwych do zawarcia umów na czas określony, jak i łącznego okresu ich trwania. Nie licząc wyjątków (takich jak umowa na pracę sezonową lub zastępstwo), z jednym pracownikiem można zawrzeć maksymalnie trzy umowy na czas określony – na okres nieprzekraczający w sumie 33 miesięcy.
Rozwiązanie umowy o pracę następuje co do zasady w momencie upływu okresu wypowiedzenia (jego długość uzależniona jest od stażu pracy) lub w przypadku braku przedłużenia umowy zawartej na czas określony (czyli umowa wygasa w momencie upływu terminu końcowego). W przypadku zgody pracownika oraz pracodawcy co do zakończenia współpracy możliwe jest również rozwiązanie umowy na mocy porozumienia.
W wyjątkowych przypadkach umowa o pracę może zostać rozwiązana również w trybie dyscyplinarnym (tj. bez zachowania okresu wypowiedzenia). Rozwiązanie umowy w trybie dyscyplinarnym wynikać musi jednak ze szczególnych okoliczności po stronie pracodawcy lub pracownika, albo z naruszeniem przez nich ich podstawowych obowiązków.
Umowy cywilnoprawne (zlecenie, dzieło i B2B)
Umowy cywilnoprawne podzielić można na umowę zlecenia (umowę o świadczenie usług), umowę o dzieło oraz umowę B2B.
Ze względu na ich przynależność do gałęzi prawa cywilnego (a nie pracy), ich cechą wspólną jest przede wszystkim większa elastyczność w zakresie zarówno czasu ich trwania, jak i ich rozwiązywania. Umowy cywilnoprawne nie podlegają reżimowi prawa pracy – nie dotyczą ich więc ograniczenia, ale również przywileje wynikające ze stosunku pracy (np. płatne urlopy).
Umowa zlecenie (umowa o świadczenie usług)
Umowa zlecenie, a w zasadzie umowa o świadczenie usług, jest najbardziej popularnym cywilnoprawnym źródłem zatrudnienia. Ze względu na fakt, że umowa ta nie podlega pod przepisy prawa pracy – nie wiążą się z nią przywileje pracownicze wynikające z kodeksu pracy (tj. np. płatny urlop, ochrona przed zwolnieniem w trakcie choroby). Zleceniobiorcy będą więc przysługiwać wyłącznie takie uprawnienia, jakie zostaną wpisane w treść umowy.
Umowa zlecenia, w przeciwieństwie do umowy o pracę, nie podlega kodeksowemu limitowaniu okresu jej trwania, jak i jej rozwiązywania. Możliwe jest wiec nielimitowane zawieranie umów na czas określony. Nie obowiązują również kodeksowe okresy wypowiedzenia – kwestię tę regulować będzie sama treść umowy.
Umowa zlecenie (umowa o świadczenie usług) należy do tzw. usług starannego działania. Nie chodzi w niej więc o osiągnięcie określonego efektu, a o staranne wykonywanie usługi przez czas określony w umowie.
Umowa o dzieło
Umowa o dzieło stanowi kolejne cywilnoprawne źródło zatrudnienia. Umowa o dzieło należy do kategorii umów rezultatu – czuli umów mających na celu uzyskaniu konkretnego efektu.
Umowę o dzieło zawiera się w przypadkach jednorazowego wykonania danej czynności – lub inaczej – wykonania danego dzieła. Umowa o dzieło będzie więc odpowiednia np. w przypadku umowy o przeprowadzenie szkolenia, czy wykonania analizy. Umowa o dzieło jest więc zawierana na czas wykonania dzieła i automatycznie kończy się wraz z jego wykonaniem.
Ze względu na charakter umowy o dzieło, nie można jej wypowiedzieć. W ściśle określonych przypadkach od umowy o dzieło można odstąpić. Wykonawcy uprawnienie to przysługuje w przypadku, gdy zlecający odmawia współpracy przy wykonaniu dzieła (np. odmawia wskazania szczegółów dzieła, nie wydaje niezbędnej dokumentacji, itd.). Zlecający zaś może odstąpić od umowy o dzieło przede wszystkim w przypadku opóźnienia wykonania dzieła.
Zlecający może również odstąpić od umowy bez konkretnej przyczyny – jednakże wiąże się to z koniecznością wypłacenia wykonawcy całości należnego wynagrodzenia.
Umowa B2B
Umowa B2B jest to umowa zawierana między przedsiębiorcami – obie jej strony będą więc osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą lub spółkami. Skrót „B2B” wywodzi się od angielskiego business to business – co przetłumaczyć można jako właśnie przedsiębiorca dla przedsiębiorcy. Umowa B2B zawierana w celu zatrudnienia konstrukcją przypominać będzie umowę zlecenia (umowę o świadczenie usług) z tą różnicą, że zleceniobiorcą w klasycznej umowie zlecenia jest osoba fizyczna, a w B2B – przedsiębiorca.
Współpraca na zasadach B2B może stanowić podstawę zatrudnienia. Podobnie do umowy zlecenia (umowy o świadczenie usług), umowa B2B nie zawiera klauzul charakterystycznych dla prawa pracy – nie będzie wiec tu mowy o płatnym urlopie, czy ochronie przed wypowiedzeniem w okresie choroby.
Od innych umów (zarówno cywilnoprawnych, jak i umowy o pracę), umowa B2B różni się przede wszystkim przeniesieniem obowiązków składkowych i podatkowych na osobę zatrudnianą. To ona wystawia fakturę za swoje usługi i samodzielnie rozlicza podatki oraz składki ZUS.
Umowa o pracę na czas określony jest chętnie wykorzystywanym narzędziem nawiązywania stosunku pracy. Gdzie kończy się jednak swoboda i elastyczność tego typu umowy, a zaczynają się ograniczenia z niej wynikające?
Prowadzenie działalności gospodarczej niezwykle często wiąże się z zawieraniem umów B2B. Nazwa ta wielokrotnie pojawia się przy wielu okazjach, zawsze jest jednak związana z przedsiębiorcą – który to prowadzi swoją działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki (kapitałowej lub osobowej). Co więc kryje się za skrótem B2B?
W praktyce często zdarza się, że określenie „umowa o dzieło” używane jest zamiennie ze „zleceniem”. Choć granica pomiędzy nimi bywa niewyraźna, to jednak każda z tych umów ma służyć innemu celowi i z uwagi na to posiada odrębne cechy.
Globalizacja i dynamiczny przepływ kapitału ludzkiego coraz częściej skłania polskich przedsiębiorców do zatrudnienia cudzoziemców, nierzadko niepochodzących z krajów Unii Europejskiej. Jak wygląda procedura zatrudnienia cudzoziemca? Niniejszy artykuł jest poświęcony procedurze zatrudnienia obcokrajowca na umowie o pracę.
