Leasing jest instrumentem finansowym pomocnym w dokonywaniu inwestycji w nowe pojazdy, maszyny lub urządzenia (np. biurowe), bez konieczności angażowania własnych środków przez przedsiębiorcę. Jednak nieprzewidziane okoliczności (jak problemy finansowe, zmiana potrzeb czy zamknięcie działalności) mogą zmusić leasingobiorcę do wcześniejszego zakończenia umowy leasingu. Czy wypowiedzenie umowy leasingu jest w ogóle możliwe? Jakie wiążą się z tym konsekwencje?
Podstawy prawne wypowiedzenia umowy leasingu
Umowa leasingu jest zawierana zawsze na czas określony – nie istnieje możliwość zawarcia bezterminowej umowy leasingu. Umów zawieranych na czas określony, co do zasady, nie można kończyć wcześniej poprzez ich wypowiedzenie (chyba że szczególne przepisy przewidują taką możliwość lub taką możliwość wyraźnie przewiduje sama umowa).
Powyższa zasada ma bezpośrednie zastosowanie do umowy leasingu – możliwości wcześniejszego zakończenia tej umowy są znacznie ograniczone. Będzie to możliwe tylko w sytuacji, gdy szczególny przepis dopuszcza wypowiedzenie umowy leasingu, albo gdy strony w samej umowie leasingu zawarły uprawnienie do jej wypowiedzenia.
Wypowiedzenie umowy leasingu na podstawie Kodeksu cywilnego
W świetle przepisów Kodeksu cywilnego leasingobiorca może wypowiedzieć umowę leasingu tylko w przypadku, gdy przedmiot leasingu ma wady uniemożliwiające jego używanie zgodnie z umową, a odpowiedzialność za te wady ponosi leasingodawca. W takim przypadku leasingobiorca może wypowiedzieć umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia (Czyli ze skutkiem natychmiastowym), ale tylko jeśli wady są istotne, a leasingodawca nie usunął ich w odpowiednim czasie po zgłoszeniu.
Znacznie szersze uprawnienia do wypowiedzenia umowy leasingu zgodnie z kodeksem ma leasingodawca. Leasingodawca może wypowiedzieć umowę leasingu między innymi w przypadku:
W każdym z tych przypadków, przed złożeniem oświadczenia o wypowiedzeniu umowy leasingu, leasingodawca musi pisemne wezwać leasingobiorcę do prawidłowego wykonania umowy i usunięcia skutków naruszeń. Dopiero po bezskutecznym wezwaniu leasingodawca ma prawo wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że w umowie leasingu ustalono inny termin wypowiedzenia.
Umowne podstawy wypowiedzenia umowy leasingu
Uprawnienie do wypowiedzenia umowy leasingu może być także wpisane wprost w jej treści. Stanowi wtedy, obok uprawnień kodeksowych, dodatkowa podstawę rozwiązania umowy leasingu. Ważne jest, że prawo do wypowiedzenia umowy leasingu nie musi być przyznane obu stronom, ani nie musi przysługiwać obu stronom na równych zasadach. Bardzo często dodatkowe podstawy do wypowiedzenia umowy leasingu są zastrzeżone przede wszystkim na rzecz leasingodawcy.
Przykłady sytuacji, w których umowy leasingu przyznają leasingodawcy prawo jej wypowiedzenia to:
Prawo wypowiedzenia umowy leasingu dużo rzadziej jest zastrzegane na korzyść leasingobiorcy. Przykładem sytuacji uprawniającej do wypowiedzenia umowy przez leasingobiorcę może być np. niewydanie przedmiotu leasingu z przyczyn leżących po stronie leasingodawcy.
Konsekwencje wypowiedzenia umowy leasingu
Po zakończeniu umowy leasingu na skutek wypowiedzenia leasingodawca ma prawo żądać zwrotu przedmiotu leasingu oraz natychmiastowej zapłaty wszystkich pozostałych rat przewidzianych w umowie (co istotne: leasingodawca ma pełne prawo żądać obu tych działań łącznie, co często jest zaskoczeniem dla leasingobiorców). Kwota podlegająca zwrotowi jest jednak pomniejszona o korzyści, jakie leasingodawca uzyskuje z wcześniejszego rozwiązania umowy, np. wartość rynkową zwróconego pojazdu po jego sprzedaży (tj. leasingodawca sprzedaje zwracany pojazd i o taką wartość pomniejsza kwotę wynagrodzenia z umowy leasingu, którą powinien zwrócić leasingobiorca).
W praktyce powyższe oznacza, że leasingobiorca musi oddać przedmiot leasingu i jednocześnie uiścić jednorazowo znaczną sumę (zasadniczo równowartość pozostałych do spłaty rat).
Alternatywy dla wypowiedzenia umowy leasingu
Alternatywą dla wypowiedzenia umowy leasingu może być cesja leasingu, czyli przekazanie umowy innemu podmiotowi, który przejmie obowiązek spłaty rat. Dokonanie cesji leasingu wymaga jednak zgody leasingodawcy i często jest dosyć złożoną procedurą.
Umowa może również przewidywać uprawnienie leasingobiorcy do złożenia wniosku o wcześniejsze zakończenie umowy leasingu za porozumieniem stron. Taka forma zakończenia umowy wymaga jednak zgody leasingodawcy i może wiązać się z obowiązkiem wykupienia przedmiotu leasingu przez leasingobiorcę. W tym przypadku warunki zakończenia umowy (w szczególności zasady spłaty dotychczas nieuiszczonych rat wynagrodzenia i innych opłat) zazwyczaj będą określone w zawartym przez strony porozumieniu. Treść takiego porozumienia narzuca najczęściej leasingodawca, jako warunek udzielenia zgody na wcześniejsze zakończenie umowy. W takim przypadku leasingobiorca ma na nie ograniczony wpływ.
W ostatnich czasach zaobserwować można rosnące zainteresowanie przedsiębiorców leasingiem jako źródłem finansowania inwestycji – jak np. samochodu. Czym jest leasing? Czym leasing różni się od najmu? Czym jest leasing finansowy a czym operacyjny?
Wypożyczalnie samochodów mają różny profil i różną grupę docelowych klientów (np. wypożyczalnie samochodów zastępczych, wypożyczalnie długoterminowe, wypożyczalnie samochodów premium). W każdym przypadku fundamentalnym wyzwaniem dla nowopowstającej firmy jest pozyskanie floty pojazdów do wypożyczania. Najprostszym rozwiązaniem jest zakup pojazdów, jednak wymaga to posiadania odpowiedniego kapitału lub wzięcia kredytu. Dlatego dobrym rozwiązaniem są umowa leasingu lub umowa najmu pojazdu – pozwalają one rozłożyć koszt uzyskania samochodu przez wypożyczalnię w czasie. Czy jednak w każdym przypadku możliwość zarobkowego udostępniania klientom posiadanych pojazdów jest nieograniczona?
Jakie są konsekwencje wypowiedzenia umowy leasingu przez finansującego (firmę leasingową) przed terminem zakończenia umowy z powodu zaległości w płatnościach rat przez leasingobiorcę? Co dzieje się z samochodem – czy pozostaje w dyspozycji leasingobiorcy? Jak można się bronić przed wypowiedzeniem umowy? Czy istnieje możliwość wznowienia umowy leasingu?
