Umowa leasingu – co to jest?
Umowa leasingu jest uregulowana w Kodeksie cywilnym. Na jej podstawie finansujący (leasingodawca) kupuje od oznaczonego sprzedającego rzecz (np. samochód, sprzęt informatyczny, maszynę) i oddaję tę rzecz do używania korzystającemu (leasingobiorcy) za wynagrodzeniem.
Innymi słowy, umowa leasingu jest kontraktem, który umożliwia korzystanie z przedmiotu (np. samochodu, komputera, drukarki) bez konieczności ponoszenia z góry całego kosztu jego zakupu (który to koszt jest ponoszony przez leasingodawcę).
Cena zakupu rzeczy zostaje rozłożona w czasie w formie rat leasingu, które zawierają w sobie również wynagrodzenie dla leasingodawcy. Jest to więc forma zewnętrznego finansowania, dzięki której początkowe obciążenie finansowe leasingobiorcy, związane z zakupem rzeczy niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej, jest stosunkowo niewielkie, a całkowity koszt pozostaje rozłożony w czasie i może być pokrywany na bieżąco z dochodów.
Główne cechy umowy leasingu
Przedmiotem umowy leasingu mogą być zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. Umowa zawierana jest na czas oznaczony w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Jednakże w stosunku do nieruchomości – o ile umowa zawiera możliwość przejścia własności z leasingodawcy na leasingobiorcę, powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego co najmniej w zakresie opcji własnościowej.
Należy pamiętać, że przez cały czas trwania umowy leasingu właścicielem rzeczy pozostaje leasingodawca. Leasingobiorca ma prawo używania rzeczy, ale jednocześnie jego obowiązkiem jest utrzymywanie jej w należytym stanie. Oznacza to między innymi, że to leasingobiorca ponosi koszty konserwacji i napraw rzeczy (np. okresowych przeglądów samochodu). Nie ma jednak prawa do dokonywania istotnych zmian lub modyfikacji rzeczy.
Ma to istotne konsekwencje praktyczne – np. w przypadku zaistnienia szkody całkowitej w leasingowanym samochodzie (zatem, gdy po kolizji naprawa pojazdu okazuje się nieopłacalna ekonomicznie), to finansującemu (leasingodawcy) przysługiwać będzie wypłata odszkodowania z ubezpieczenia (pomimo tego, że to leasingobiorca zostanie pozbawiony możliwości korzystania z pojazdu). Co więcej – w takiej sytuacji umowa leasingu zakończy się, a leasingodawca będzie mógł żądać od leasingobiorcy zapłaty wszystkich przyszłych i jeszcze niezapłaconych rat leasingowych.
Leasing a najem długoterminowy i sprzedaż na raty
Leasing od strony prawnej w swoich założeniach przypomina najem długoterminowy oraz sprzedaż na raty. Podobieństwa do najmu długoterminowego widać m. in. w obowiązku opłacania comiesięcznej opłaty za korzystanie z rzeczy (w przypadku najmu będzie to czynsz, w przypadku leasingu rata leasingowa). W obu przypadkach rzecz nie należy do korzystającego z niej, a pozostaje własnością odpowiednio leasingodawcy lub wynajmującego. Dla korzystającego jedne z najistotniejszych różnic to:
- konieczność uiszczenia przy leasingu opłaty wstępnej (przy najmie długoterminowym nie zawsze istnieje taka konieczność);
- możliwość wykupu pojazdu po zakończeniu leasingu (chociaż i w tym wypadku coraz częściej można się spotkać z umowami najmu długoterminowego, które również dają taką możliwość).
Podobieństwo leasingu i umowy sprzedaży na raty jest dostrzegalne m. in. w tym, że w obu przypadkach korzystający w czasie używania rzeczy spłaca w całości jej cenę zakupu. W obu przypadkach mamy też do czynienia z jedną ceną/ wynagrodzeniem (znanym z góry), które jest podzielone na raty i tak spłacane.
Największą różnicą pomiędzy umową leasingu a umową sprzedaży na raty jest zaś brak przejścia własności używanego przez leasingobiorcę przedmiotu w momencie zawarcia umowy. W przypadku sprzedaży na raty osoba korzystająca z rzeczy od razu staje się jej właścicielem (mimo że cenę spłaca ratalnie). W przypadku leasingu wykup na własność jest możliwy dopiero w momencie zakończenia umowy.
Rodzaje leasingów
W kontekście leasingów zawieranych przez przedsiębiorców wyróżnić można przede wszystkim leasing operacyjny oraz leasing finansowy.
Leasing operacyjny charakteryzuje się tym, iż przedmiot leasingu znajduje się w ewidencji środków trwałych finansującego. Wiąże się to więc z możliwością robienia przez leasingodawcę odpisów amortyzujących. Po stronie leasingobiorcy leży jednak ponoszenie kosztów związanych z używaniem przedmiotu umowy – takich jak np. ubezpieczenia i naprawy. Koszty leasingu – w tym przypadku zarówno ponoszone koszty jak i sama rata leasingu – kwalifikowane są jako koszty uzyskania przychodu. W kontekście podatkowym – leasing operacyjny podlega opodatkowaniu w wysokości 23% od każdej raty leasingu i podlega odliczeniu podatku od towarów i usług. Umowy leasingu operacyjnego nie można jednak zawrzeć na okres krótszy niż 40% tzw. okresu normatywnej amortyzacji przedmiotu umowy leasingu – co wynika z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Minimalny czas trwania różnić się będzie w zależności od przedmiotu umowy. W przypadku samochodu osobowego będą to np. 2 lata.
Leasing finansowy zaś wyróżnia się tym, iż przedmiot leasingu przypisany jest do ewidencji środków trwałych leasingobiorcy – a więc to on ma możliwość robienia odpisów amortyzujących. Jednakże do kosztów uzyskania przychodu zaliczane są jedynie części odsetkowe od rat leasingowych. W tego rodzaju umowach leasingu często stosuje się postanowienia skutkujące automatycznym przejściem przedmiotu umowy na własność leasingobiorcy po zakończeniu obowiązywania umowy. W kontekście podatkowym – leasing finansowy jest opodatkowany taką stawką VAT, jaką objęty jest sam przedmiot umowy, a sam podatek VAT płatny jest z góry za cały okres trwania umowy.
Aleksandra Kostrzewa Mateusz Dominiak
asystent prawny adwokat