Zgodnie z art. 299 § 1 kodeksu spółek handlowych (KSH), jeśli egzekucja przeciwko spółce z o.o. okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Słowem, gdy spółka nie spłaca swojego długu, za ten dług odpowiadają członkowie jej zarządu. Okazuje się, że ich odpowiedzialność jest w praktyce szersza niż mogłoby się wydawać.
Który z członków zarządu odpowiada za dług spółki z o.o. zgodnie z art. 299 KSH?
Jeśli chcemy ustalić kto konkretnie odpowiada za zobowiązanie spółki, warto zacząć od sprawdzenia w rejestrze KRS kto był członkiem zarządu w czasie gdy powstało zobowiązanie (i później). W uproszczeniu można powiedzieć, że wstępne grono odpowiedzialnych za dług spółki będzie wyznaczane przedziałem czasowym od chwili powstania zobowiązania (czyli np. zawarcia umowy, otrzymania faktury) do chwili pozwania spółki o zapłatę.
Przykładowo: jeśli spółka zmówiła usługę u grafika, który nie otrzymał od spółki należnego wynagrodzenia, grafik powinien dochodzić zapłaty od tych członków zarządu, którzy pełnili swoją funkcję w przedziale czasowym pomiędzy datą zawarcia umowy (lub datą gdy powinno zostać wypłacone wynagrodzenie) a złożeniem przez grafika pozwu o zapłatę przeciwko spółce.
Czego można się domagać w pozwie z art. 299 KSH przeciwko członkowi zarządu?
Pierwszym krokiem najczęściej jest pozwanie samej spółki („najczęściej”, gdyż może zdarzyć się, że np. spółka została zlikwidowana mimo posiadania długu – wtedy z oczywistych względów pozwać jej nie można).
Gdy posiadamy już prawomocny wyrok sądu przeciwko spółce oraz dowód, że egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna (najczęściej jest to postanowienie komornika o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności), kolejnym krokiem jest zwrócenie się o zapłatę do członka zarządu. Przed wniesieniem powództwa do sądu warto przesłać takiemu członkowi zarządu wezwanie do zapłaty, zakreślając termin na zapłatę.
Jeśli jednak do zapłaty nie dojdzie, w pozwie przeciwko członkowi zarządu można zawrzeć następujące żądania:
- żądanie zapłaty kwot wynikających z prawomocnego wyroku sądu wydanego wobec spółki – wraz z odsetkami za opóźnienie (np. liczonymi od dnia kiedy minął termin zapłaty wskazany w wezwaniu przesłanym uprzednio członkowi zarządu),
- żądanie zapłaty skapitalizowanych na dzień wezwania członka zarządu do zapłaty ustawowych odsetek za opóźnienie (mogą to być też odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych), liczonych od dat wskazanych w wyroku zapadłym przeciwko spółce – wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (np. liczonymi od dnia kiedy minął termin zapłaty wskazany w wezwaniu przesłanym uprzednio członkowi zarządu),
- żądanie zwrotu kosztów sądowych, poniesionych w postępowaniu o zapłatę przeciwko spółce,
- żądanie zapłaty skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w zapłacie (zwrocie) kosztów sądowych, liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku przeciwko spółce – wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (np. liczonymi od dnia kiedy minął termin zapłaty wskazany w wezwaniu przesłanym uprzednio członkowi zarządu),
- żądanie zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego, w tym kosztów zastępstwa, w postępowaniu egzekucyjnym przeciwko spółce.
Jak widać, powództwo z art. 299 KSH nie ogranicza się do kwoty wskazanej w wyroku sądu zapadłego w sprawie przeciwko spółce. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego z ostatnich lat, niezaspokojony wierzyciel spółki z o.o. może dochodzić od członka zarządu odsetek należnych od spółki także za dalszy okres od chwili powstania roszczenia odszkodowawczego – do chwili zażądania od członków zarządu spółki zapłaty jej długów. Należy przy tym pamiętać, że niewyegzekwowane od spółki odsetki za zwłokę lub opóźnienie powinny być zsumowane i wyrażone kwotowo (stąd konieczność ich kapitalizacji).
Sąd Najwyższy w najnowszej linii orzeczniczej przyznaje też, że wierzycielowi spółki przysługują od członków zarządu odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia odszkodowawczego – mianowicie, oprócz wspominanych w poprzednim akapicie odsetek należnych od samej spółki, wierzyciel może także żądać od członka zarządu odsetek za opóźnienie, liczonych od upływu terminu wyznaczonego mu treści wezwania do zapłaty (dlatego dobrze jest wcześniej wysłać takie wezwanie).
Warto wiedzieć, że zakres żądań w ramach art. 299 KSH jest dość szeroki. Często zdarza się, że wysokość odsetek dalece zwiększa wyjściową kwotę, którą dłużna jest spółka.