Milewska Legal

Zwalniasz jednego pracownika? Sprawdź, czy nie dotyczy cię tzw. ustawa o zwolnieniach grupowych

12 czerwca 2020

Jeśli na co dzień zatrudniasz powyżej 20 pracowników i chcesz zwolnić jednego z nich, powinieneś zapoznać się z ustawą o zwolnieniach grupowych. Choć jej nazwa na to nie wskazuje, najczęściej ma ona duże znaczenie dla przedsiębiorców żegnających się choćby z jednym członkiem załogi.

Zwolnienie pracownika – Kodeks pracy czy ustawa o zwolnieniach grupowych?

Wypowiedzenie stosunku pracy zawsze odbywa się według jasno określonych zasad. Jest to związane z ochronną funkcją prawa pracy, wykluczającą dowolność w zwalnianiu pracownika. Podstawy tych zagadnień zawiera oczywiście Kodeks pracy. To tam znajdziemy uregulowania dotyczące wypowiadania poszczególnych rodzajów umowy o pracę, okresy wypowiedzenia, czy tryby rozwiązania umowy.

Kolejnym aktem regulującym tę materię jest „ustawa o zwolnieniach grupowych” – jest to potoczna nazwa ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Nieintuicyjne, acz jak najbardziej poprawne, jest stosowanie tejże ustawy w przypadku gdy chcemy pożegnać jednego członka pracowniczej załogi. Jak to możliwe? Otóż myląca jest właśnie potoczna nazwa aktu. Wbrew określeniu „o zwolnieniach grupowych”, ustawa dotyczy także wypowiadania umów o pracę pojedynczym pracownikom. Stanowi ona tzw. lex specialis względem Kodeksu pracy. Oznacza to, że gdy ustawa o zwolnieniach grupowych reguluje daną materię – w tym zakresie Kodeksu pracy się nie stosuje.

Które firmy powinny stosować ustawę o zwolnieniach grupowych?

Ustawę o zwolnieniach grupowych stosują wyłącznie pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników. Zatem najmniejsi przedsiębiorcy korzystają jedynie z Kodeksu pracy i jego uregulowań.

Po drugie, ustawę o zwolnieniach grupowych stosują ci „duzi” pracodawcy, u których przyczyną rozwiązania umowy o pracę w danym przypadku jest wyłącznie okoliczność niedotycząca pracownika. Oznacza to, że zakończenie współpracy musi mieć podłoże leżące po stronie pracodawcy (np. może chodzić o generalną redukcję etatów czy likwidację stanowiska pracy zwalnianego pracownika). Zatem powodem zwolnienia nie może być status czy postępowanie zwalnianego pracownika (np. zaniedbywanie przez niego obowiązków pracowniczych). W sytuacji, gdy przyczyna zwolnienia leży jednak po stronie pracownika – stosuje się Kodeks pracy.

Co istotne, ustawę o zwolnieniach grupowych stosuje się zarówno wtedy, gdy pracodawca wypowiada umowę o pracę, jak i wtedy, gdy pracodawca zawiera z pracownikiem porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę – jeżeli tylko pracodawca jest „dużym” pracodawcą, a przyczyna wypowiedzenia lub porozumienia nie dotyczy pracownika.

Co daje pracodawcy ustawa o zwolnieniach grupowych?

Przede wszystkim ustawa o zwolnieniach grupowych rozszerza możliwość zwolnienia pracownika lub zmiany jego warunków pracy lub płacy w sytuacjach, gdy generalnie zakazuje tego Kodeks pracy.

Tytułem przykładu, ustawa dopuszcza możliwość zmiany warunków pracy lub płacy pracownikom podczas urlopu czy innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, a także pracownikom podlegającym szczególnej ochronie na mocy przepisów o zwolnieniach grupowych (np. osobom, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, osobom będącym w ciąży, czy przebywającym na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, ojcowskim). Zatem dopuszczalne jest np. obniżenie wynagrodzenia pracownikowi w wieku przedemerytalnym, czy pracownicy w ciąży.

Zawężenie ochrony powyższych grup pracowników wiąże się jednak z koniecznością przyznania im dodatku wyrównawczego za cały okres, kiedy mogą korzystać ze szczególnej ochrony, jeżeli zmiana warunków pracy lub płacy skutkuje obniżeniem wynagrodzenia chronionego pracownika.

Na mocy ustawy pracodawca może także zwolnić pracownika, który przebywa na urlopie trwającym co najmniej 3 miesiące (zgodnie z Kodeksem pracy nie mógłby tego dokonać).

Odprawa dla zwalnianego pracownika

Pracownikom zwalnianym w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych wypłacana jest przez pracodawcę odprawa, czyli finansowa rekompensata. Stanowi ona równowartość jedno-, dwu- lub trzymiesięcznego wynagrodzenia, w zależności od stażu pracy zwalnianej osoby (który kolejno wynosi do 2 lat, od 2 do 8 lat i powyżej 8 lat).

Podsumowując…

Pracodawcy, których dotyczy ustawa o zwolnieniach grupowych, zyskują zarówno prawo do łatwiejszej zmiany stosunku pracy z pracownikiem, jak i szczególne obowiązki. Zasadniczo mogą łatwiej rozstać się z pracownikiem chronionym lub wypowiedzieć mu warunki pracy i płacy. Nie wolno przy tym zapomnieć o konieczności wypłacenia odprawy lub dodatku wyrównawczego, a także często o konsultacji z zakładową organizacją związkową, jeżeli taka organizacja działa u pracodawcy.

Autor: aplikant radcowski Aleksandra Kuranda

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytanie?

skontaktuj się

Zakres usług

milewska.legal© 2024