Treść art. 299 KSH jest powszechnie znana wśród członków zarządu spółek z o.o., jednak nie jest to jedyna sankcja za niezgłoszenie wniosku o upadłość spółki we właściwym terminie. Okazuje się, że poza wierzycielami spółki, (nie)zgłoszeniem wniosku o upadłość może być zainteresowany także prokurator.
Rodzaje odpowiedzialności zarządu spółki – odpowiedzialność cywilna i karna
O odpowiedzialności członka zarządu w wypadku braku reakcji na niewypłacalność spółki była już mowa w naszym artykule „Ogłoszenie upadłości spółki z o.o. – czy naprawdę chroni członka zarządu?”. Jednakże skupiono się tam wyłącznie na roszczeniach wierzycieli spółki, którym nie udało się odzyskać należności, wobec czego zgłaszają się do członka zarządu spółki o zapłatę (tzw. odpowiedzialność z art. 299 KSH).
Tymczasem niezależnie od tego typu roszczeń cywilnych, członek zarządu spółki może także ponosić odpowiedzialność na gruncie prawa karnego. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki stanowi bowiem przestępstwo.
Art. 586 KSH – zagrożenie karą i przesłanki przestępstwa członka zarządu
Zgodnie z treścią art. 586 kodeksu spółek handlowych (KSH), członek zarządu spółki albo likwidator, którzy nie zgłosili wniosku o upadłość w odpowiednim terminie, podlegają grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Celem tego przepisu jest ochrona obrotu gospodarczego oraz interesów majątkowych wierzycieli spółki.
Czym zatem jest „odpowiedni termin” na wystąpienie z takim wnioskiem? Aby to ustalić, w pierwszej kolejności należy zbadać, kiedy doszło do niewypłacalności spółki. Ten dzień stanowi początek biegu 30-dniowego terminu na wystąpienie do sądu o ogłoszenie upadłości spółki. Dopiero jeśli członek zarządu nie zrobi tego w ciągu 30 dni, można w ogóle rozważać popełnienie przestępstwa.
Co istotne, nawet jeżeli ostatecznie członek zarządu złoży (spóźniony) wniosek o upadłość, teoretycznie nadal będzie mógł ponosić odpowiedzialność karną z art. 586 KSH.
Uwolnienie od odpowiedzialności członka zarządu za niezłożenie wniosku o upadłość
Podobnie jak w postępowaniu zainicjowanym na podstawie art. 299 KSH, w wypadku wniesienia oskarżenia w oparciu o art. 586 KSH, istnieje możliwość uwolnienia od odpowiedzialności karnej. Jednym ze sposobów jest wykazanie, że członek zarządu nie działał umyślnie (przepis ten bowiem przewiduje odpowiedzialność karną tylko w przypadku umyślnego działania).
Na członku zarządu spoczywa więc nie tylko obowiązek bieżącego prowadzenia spraw spółki, ale też dbania o bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. Z tego powodu jest on narażony na odpowiedzialność cywilną (głównie finansową) oraz karną. Najlepszym sposobem na uniknięcie takiej odpowiedzialności jest monitorowanie stanu wypłacalności spółki i szybka reakcja na jego utratę.
Panuje powszechne przekonanie, że złożenie wniosku o upadłość spółki z o.o. i ogłoszenie jej upadłości przez sąd pozwala zarządowi spółki spać spokojnie. Taki pogląd wynika ze zbyt dużego skupienia się na treści art. 299 KSH, bez właściwej analizy przepisów prawa upadłościowego. W rzeczywistości jednak, nawet w przypadku ogłoszenia upadłości spółki, majątek członków zarządu może nie być chroniony. Dlaczego tak się dzieje?
Pełnienie funkcji członka zarządu to zarówno prawa, jak i obowiązki i odpowiedzialność. Kim jest członek zarządu? Czym różni się od prokurenta? Czy dane członka zarządu są publicznie dostępne? Odpowiedzi na niektóre pytania związane z tematyką członkostwa w zarządzie znajdą Państwo poniżej.
