Należy podkreślić, że wszystkie poniższe regulacje dotyczą obywateli Ukrainy, którzy spełniają łącznie 3 warunki:
- wjechali do Polski po rozpoczęciu wojny (tj. po 24 lutego 2022 r.),
- nie opuścili Polski na czas przekraczający 30 dni,
- w momencie składania podania o nową kartę pobytu i w dniu 4 marca 2024 r. mieli aktywny status UKR.
- Przedłużenie legalnego pobytu obywateli Ukrainy
Na gruncie obowiązujących przepisów obywatele Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Polski mają zapewniony legalny pobyt do 30 czerwca 2024 r. Nowelizacja ustawy przedłuża legalność pobytu do 30 września 2025 r.
- Nowa karta pobytu dla obywateli Ukrainy
Tzw. nowa karta pobytu dla obywateli Ukrainy jest absolutną innowacją, ponieważ jej uzyskanie będzie umożliwiało legalny pobyt czasowy na okres 3 lat (a zatem niezależnie od postanowienia o przedłużeniu legalności pobytu do 30 września 2025 r.) a jednocześnie umożliwi podjęcie pracy w Polsce bez konieczności uzyskania uprzednio zezwolenia na pracę. Nie będzie również obowiązku powiadamiania Urzędu Pracy o zatrudnieniu takiej osoby (a zatem zatrudnienie obywateli Ukrainy będzie się odbywało na takich samych zasadach jak zatrudnienie obywatela Polski). Ponadto, obywatel Ukrainy będzie mógł dowolnie zmieniać pracodawcę, bez dodatkowych formalności.
Dla porównania – w przypadku starania się o zatrudnienie cudzoziemca pracodawca musi w pierwszej kolejności wystąpić o zezwolenie na pracę (z zastrzeżeniem, że zezwolenie na pracę jest wydawane dla konkretnego pracodawcy), a następnie na tej podstawie cudzoziemiec może starać się o uzyskanie legalnego pobytu na terytorium Polski. Takie ograniczenia nie będą natomiast obowiązywać przy zatrudnieniu obywateli Ukrainy.
- Skrócony czas oczekiwania na kartę pobytu dla obywateli Ukrainy
Zmianie ulegną także terminy rozpatrywania wniosków. Ustawodawca deklaruje w nowelizacji, że czas oczekiwania na wydanie nowej karty pobytu nie przekroczy 30 dni, a w szczególnych przypadkach 90 dni.
Aktualnie na rozpatrzenie wniosku o kartę pobytu cudzoziemcy mogą czekać nawet rok, a pracodawcy na wydanie zezwolenia na pracę nawet ponad 15 miesięcy.
- Odformalizowana procedura składania wniosków dla obywateli Ukrainy
Celem ustawodawcy jest uproszczenie formalności związanych z wnioskami o nową kartę pobytu. W związku z tym, by uzyskać kartę pobytu, obywatel Ukrainy będzie musiał udać się do organu gminnego by zaktualizować dane w systemie PESEL UKR (w praktyce będzie chodziło o stemple w paszporcie dla weryfikacji czy wnioskodawca nie przekroczył 30 dni pobytu poza terytorium Polski).
Następnie obywatel Ukrainy będzie musiał złożyć wniosek o wydanie nowej karty pobytu. Do złożenia wniosku będzie potrzebował jedynie: podstawowych danych osobowych, paszportu UKR i fotografii. Ponadto żadne inne formalności ani oświadczenia nie będą wymagane.
Będzie istniała również możliwość złożenia wniosku online, natomiast będzie to wymagało posiadania albo profilu zaufanego albo podpisu kwalifikowanego. Urzędy już teraz proszą o składanie wniosków online, co pomoże zmniejszyć kolejki w urzędach i usprawni cały proces.
Nowelizacją ustawy (a zatem i powyższymi regulacjami) nie będą objęci obywatele Ukrainy, którzy nie spełniają wymienionych wyżej trzech warunków. W takim przypadku kwestie związane z ich pobytem na terytorium Polski, czy procedurą ich zatrudniania w Polsce, odbywają się na zasadach ogólnych.
Maria Czechowska
aplikant radcowski
