Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – co to jest?
Jak sama nazwa wskazuje – jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką założoną przez jednego wspólnika (jedną osobę). Taka spółka może zostać założona na dwa sposoby – poprzez system S24 (w takim przypadku umowa spółki tworzona jest na podstawie szablonu, którego modyfikacja możliwa jest jedynie w ograniczonym zakresie) lub poprzez zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego i wypełnienie wniosku o założenie spółki w elektronicznym portalu rejestrów sądowych (od 1 lipca 2021 roku zlikwidowana została możliwość rejestrowania podmiotów w systemie „papierowym”).
Co istotne – przepisy Kodeksu spółek handlowych nie dopuszczają założenia spółki z.o.o. wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z o.o. (jako wspólnika). Nie ma przy tym znaczenia, czy taki wspólnik byłby polską, czy zagraniczną jednoosobową spółką z o.o.
Bycie wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na pierwszy rzut oka wydaje się być bardzo opłacalne. Taki wspólnik ma możliwość podejmowania decyzji bez konieczności konsultacji z pozostałymi wspólnikami, a jednocześnie dysponuje znaczną ochroną swojego majątku (wspólnicy sp. z o.o. nie odpowiadają za zobowiązania spółki swoim majątkiem). Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się jednak z wieloma ograniczeniami nałożonymi na jej jedynego wspólnika i w niektórych przypadkach – na nią samą.
Ograniczenia jedynego wspólnika w spółce z o.o. w organizacji
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zyskuje podmiotowość prawną w momencie wpisu do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W momencie pomiędzy zawarciem umowy spółki a jej wpisem do KRS spółka funkcjonuje w formie tzw. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. Taka spółka nie ma jeszcze podmiotowości prawnej, lecz posiada zdolność do czynności prawnych (tj. do np. zawierania umów) oraz zdolność sądową (tj. do pozywania i bycia pozywaną). Co do zasady jest reprezentowana przez zarząd (najczęstszy przypadek) lub powołanego do tego pełnomocnika (rzadszy przypadek).
W przypadku jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jedyny wspólnik, będący jednocześnie członkiem zarządu tej spółki, nie ma prawa do reprezentowania spółki – oczywiście poza prawem do złożenia wniosku o jej rejestrację. Tak więc, jeśli jedyny wspólnik jednoosobowej spółki w organizacji jest jednocześnie członkiem zarządu tej spółki – nie ma on prawa do np. podpisywania umów w imieniu spółki w organizacji, założenia rachunku bankowego dla spółki, itp. Sytuacja ta ulega oczywiście zmianie w momencie wpisu spółki do KRS – spółka przestanie być podmiotem „w organizacji” i stanie się „pełnoprawną” spółką z o.o. Od tego momentu jedyny wspólnik, będący jednocześnie członkiem zarządu tej spółki, może ją reprezentować.
Ograniczenia jedynego wspólnika spółki z o.o. po wpisaniu spółki do KRS
Wszelkie oświadczenia woli składane spółce przez jej jedynego wspólnika wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Co więcej, jeśli jedyny wspólnik jest zarazem jedynym członkiem zarządu tej spółki (a zatem spółka jest w pełni „jednoosobowa”) – do wszelkich czynności pomiędzy nim a spółką wymagana jest forma aktu notarialnego. Zatem, jeżeli taki wspólnik chciałby zawrzeć ze swoją spółką umowę zlecenia, czy np. umowę pożyczki lub najmu lokalu – będzie musiał tego dokonać w formie aktu notarialnego, gdyż w przeciwnym razie umowa będzie nieważna.
Jedyny wspólnik spółki z o.o. a składki ZUS
Obowiązki składkowe jedynego wspólnika są chyba najbardziej dotkliwą konsekwencją posiadania takiego statusu. Co istotne – obowiązki te powstają niezależnie od tego, jaki skład posiada zarząd jednoosobowej spółki z o.o. Nawet więc jeżeli spółka posiada np. trzyosobowy zarząd, ale jednocześnie posiada tylko jednego wspólnika (lub niemalże jednego – o czym poniżej) – wspólnik ten ma obowiązek odprowadzać składki na swoje ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (a co najmniej na zdrowotne – jeżeli posiada inny tytuł do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne).
Jedyni wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – a także wspólnicy posiadający niemal wszystkie udziały w spółce (którzy są traktowani przez ZUS jako „niemalże jedyni wspólnicy” – granica zazwyczaj oscyluje wokół 90/95% udziałów takiego wspólnika w kapitale zakładowym), o ile są osobami fizycznymi, podlegają obowiązkowi uiszczania składek w takim samym zakresie, co osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
Co ważne – obowiązek ten powstaje w momencie rejestracji spółki w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Obowiązek ten dotyczy również spółek, które nie prowadzą faktycznej działalności – liczy się jedynie fakt bycia jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, niezależnie od operacyjnej działalności podejmowanej przez spółkę.
Aleksandra Kostrzewa Daria Milewska
Asystent prawny adwokat