Większość pracowników w wieku przedemerytalnym jest świadoma ochrony, jaką z tego tytułu przyznaje im Kodeks pracy. Czy jednak taka sama ochrona przysługuje pracownikowi w wieku przedemerytalnym, który jednocześnie pobiera emeryturę szczególną?
Ochrona przedemerytalna pracownika
Kodeks pracy obejmuje szczególną ochroną pracowników w wieku przedemerytalnym. Takim pracownikom nie można wypowiedzieć umowy o pracę chyba, że pracodawca uległ likwidacji lub nastąpiła jego upadłość. Ta sama zasada dotyczy sytuacji, gdy w okresie ochronnym pracodawca nie zamierza co prawda wypowiadać umowy o pracę, ale chciałby jednostronnie zmienić pracownikowi warunki pracy (np. stanowisko, zakres obowiązków, miejsce świadczenia pracy) lub płacy (np. obniżyć wynagrodzenie). Takie uregulowanie ma oczywiście zapobiegać pozostawianiu osób w wieku utrudniającym znalezienie nowego zatrudnienia, bez stałego źródła utrzymania.
Szersze możliwości wręczenia pracownikowi w wieku przedemerytalnym tzw. wypowiedzenia zmieniającego mają pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 osób, jeżeli przyczyny wypowiedzenia warunków pracy lub płacy nie dotyczą pracownika (np. w przypadku trudnej sytuacji ekonomicznej pracodawcy). W tych przypadkach bowiem stosuje się ustawę z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników a nie Kodeks pracy. Ustawa ta umożliwia wręczenie wypowiedzenia zmieniającego pracownikowi w wieku przedemerytalnym, jeżeli przyczyny wypowiedzenia leżą wyłącznie po stronie pracodawcy.
Czy emeryt „szczególny” korzysta z pracowniczej ochrony przedemerytalnej?
Nierzadko jednak pracodawcy mają do czynienia z pracownikiem, który osiągnął wiek kwalifikujący go do kodeksowej, pracowniczej ochrony przedemerytalnej, ale jednocześnie już pobiera świadczenie emerytalne na podstawie szczególnych przepisów (np. emeryturę wojskową, czy policyjną). Tacy pracownicy nie korzystają z kodeksowej ochrony pracowników w wieku przedemerytalnym przed wypowiedzeniem umowy o pracę lub wypowiedzeniem zmieniającym. Nie są oni bowiem osobami „w wieku przedemerytalnym”, a „emerytami” – pobierają bowiem świadczenie emerytalne. Polskie przepisy nie przewidują możliwości kilkakrotnego przechodzenia na emeryturę i czerpania za każdym razem z tego tytułu takich samych korzyści pracowniczych. W przypadku podjęcia przez pracownika decyzji o przejściu na emeryturę szczególną jest on traktowany jak emeryt, a zatem nie przysługuje mu ochrona pracownicza zarezerwowana wyłącznie dla osób, które nie mają jeszcze ustalonego prawa do świadczenia emerytalnego. Gdy pracownik pobiera już emeryturę (niezależnie od tego, że jest to emerytura szczególna), odpada cel pracowniczej ochrony przedemerytalnej. Nie ma bowiem potrzeby objęcia specjalną opieką osoby, która korzysta z prawa do emerytury i z tego powodu nie jest zagrożona utratą źródła utrzymania spowodowaną rozwiązaniem stosunku pracy.
Przy wypowiadaniu umowy o pracę przez pracodawcę kluczowe znaczenie ma liczba zatrudnionych przez pracodawcę pracowników oraz przyczyna, która stanowi podstawę do rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy.
W ostatnim czasie Zakład Ubezpieczeń Społecznych dość często wszczyna postępowania wyjaśniające, których efektem bywa wstrzymanie wypłaty zasiłku bądź zobowiązanie do zwrotu zasiłku wraz z odsetkami. Poniżej zaprezentowano środki ochrony przysługujące ubezpieczonemu w takiej sytuacji.
