Barter to historycznie jedna z najstarszych form handlu, praktykowana zanim jeszcze zaczęto używać pieniędzy, jako środka płatniczego. Polega ona po prostu na wymianie usług lub towarów, bez użycia pieniądza.
W dzisiejszych czasach umowa barterowa jedną z form współpracy wybieraną przez przedsiębiorców, z których każdy jest w stanie zaoferować drugiemu towar lub usługę w zamian za inny towar lub usługę.
Czym jest umowa barterowa, czyli tzw. barter?
Potocznie używane pojęcie „barter” oznacza nic innego jak
wzajemną wymianę towarów lub usług pomiędzy stronami. Podstawowym celem umowy barterowej jest więc wzajemna wymiana dóbr między stronami, bez użycia pieniądza.
W umowie takiej w pierwszej kolejności strony określają wartość dóbr, które następnie wzajemnie sobie oferują. Wzajemne świadczenie stron może więc przyjmować formę następujących kombinacji:
- usługa za usługę (np. strzyżenie włosów w zamian za wykonanie zabiegu kosmetycznego)
- towar za towar (wymiana konkretnie określonych przedmiotów o takiej samej bądź zbliżonej wartości, np. wymiana roweru na elektryczną hulajnogę)
- towar za usługę lub odwrotnie (np. przygotowanie „claimów” marketingowych dla sklepu optycznego w zamian za otrzymanie markowych okularów przeciwsłonecznych od tego sklepu).
Co powinna regulować umowa barterowa?
Każda ze stron umowy barterowej jest jednocześnie „sprzedawcą” oraz „kupującym”. Może być ona zawierana nie tylko pomiędzy przedsiębiorcami, ale także pomiędzy przedsiębiorcą a osobą fizyczną, lub nawet pomiędzy dwiema osobami fizycznymi.
Należy dokładnie określić jakie usługi lub towary podlegają wymianie między stronami. Dobrze jest także zawrzeć w umowie informacje takie jak jakość, ilość oraz przede wszystkim wartość dóbr oferowanych przez strony do wzajemnej wymiany.
Powinny one zostać szczegółowo określone, aby uniknąć nieporozumień mogących pojawiać się na przestrzeni czasu w trakcie wykonywania umowy. Warto uregulować chociażby odpowiedzialność za ewentualne wady rzeczy (jeżeli przedmiotem wymiany jest towar).
Jest to termin, do którego strony zobowiązane są spełnić obowiązki wynikające z treści umowy barterowej – czyli zrealizować usługę lub wydać towar.
Pozostałe, równie ważne elementy umowy to data i miejsce zawarcia umowy, warunki ewentualnego odstąpienia od umowy czy skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań.
Czy umowa barterowa jest uregulowana w polskim prawie?
Umowa barterowa to
umowa nienazwana, a więc taka, która nie została wprost uregulowana przez polskiego ustawodawcę w przepisach prawa. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wywołuje ona jednak
podobne skutki do umowy zamiany, która uregulowana została w Kodeksie cywilnym.
Przy interpretacji umowy barterowej powinniśmy stosować odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o
umowie zamiany oraz o
umowie sprzedaży, a także regulacje części ogólnej prawa zobowiązań.
W jakich sytuacjach zawierana jest umowa barterowa?
Umowa barterowa mocno kojarzy się z branżą influencerską. Przykładowo, influencer zobowiązuje się do umieszczenia na swoim profilu społecznościowym kilku zdjęć w biżuterii lub zegarkach firmy X (czyli świadczy usługi reklamy), a w zamian, zamiast pieniężnego wynagrodzenia, otrzymuje takie zegarki lub biżuterię na własność.
Można jednak śmiało znaleźć zastosowanie dla umowy barterowej w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której np. biuro księgowe zobowiązuje się do obsługi księgowej danej kancelarii prawnej w wymiarze X godzin w miesiącu (lub X dokumentów w miesiącu), a w zamian za to kancelaria ta świadczy pomoc prawną biuru księgowemu w wymiarze Y godzin w miesiącu. Jest to wymiana usługi za usługę, na zasadzie barteru, bez użycia pieniądza.
Umowa barterowa będzie więc odpowiednim rozwiązaniem w przypadku transakcji, w których z różnych powodów jako bardziej adekwatne uznajemy rozliczanie się za towar lub świadczoną usługę bez użycia środków pieniężnych.
Agnieszka Bodzek
asystent prawny
