Wybór ubezpieczenia (OC lub AC) a odszkodowanie
We wpisie pt. „Szkoda całkowita a szkoda częściowa – z jakiego ubezpieczenia likwidować?” wyjaśnialiśmy, jak wybór ubezpieczenia, z którego likwidujemy szkodę wyrządzoną nam przez innego kierowcę, wpływa na kwalifikację tej szkody. W niektórych przypadkach decyzja, czy odszkodowania dochodzić z obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy, czy też z naszej własnej umowy AC, będzie skutkowała odmiennym uznaniem szkody za szkodę częściową lub szkodę całkowitą. W niniejszym artykule chcemy zwrócić uwagę, w jaki sposób wybór ubezpieczenia może wpłynąć na wysokość ustalonego odszkodowania.
Szkoda częściowa – różnice w likwidacji szkody z OC i AC
W przypadku szkody częściowej jej naprawienie odbywa się poprzez zapłatę przez zakład ubezpieczeń kwoty odszkodowania odpowiadającej kosztom naprawy pojazdu. Jednak przy likwidacji szkody z umowy ubezpieczenia AC koszty tej naprawy będą ustalane inaczej niż przy obowiązkowym ubezpieczeniu OC sprawcy.
Likwidując szkodę w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC, koszty naprawy powinny być celowe i ekonomicznie uzasadnione, czyli muszą pozwalać na przywrócenie pojazdu do takiego stanu, jaki istniał przed kolizją. Powinny też być oparte na cenach i stawkach obowiązujących na lokalnym rynku warsztatów naprawczych właściwym dla poszkodowanego.
Inaczej jest w ramach ubezpieczenia AC, gdzie zasady ustalania kosztów naprawy określa umowa ubezpieczenia (a dokładnie są one zazwyczaj opisane w polisie ubezpieczeniowej i ogólnych warunkach ubezpieczenia). W praktyce można spotkać się z różnymi wariantami – przykładowo:
- koszty robocizny – mogą być określone poprzez odwołanie do stawek obowiązujących na lokalnym rynku warsztatów naprawczych, ale mogą być także z góry określone poprzez przyjęcie konkretnej wysokości stawki wynagrodzenia za jedną roboczogodzinę; warunki mogą też precyzować, czy stawki będą ustalane dla warsztatów autoryzowanych (tzw. ASO), czy nieautoryzowanych;
- ceny części zamiennych – zazwyczaj będą ustalane na podstawie informacji o cenach zawartych w bazach danych programów eksperckich służących do szacowania kosztów naprawy. Warto jednak zwrócić uwagę, czy umowa ubezpieczenia przewiduje oszacowanie kosztów naprawy na podstawie cen części oryginalnych, czy też części zamiennych pochodzących od innych producentów niż producent pojazdu;
- amortyzacje i udział własny – umowa ubezpieczenia AC może przewidywać obowiązkowe zastosowanie ze względu na wiek pojazdu amortyzacji obniżającej koszty części zamiennych; może przewidywać także obowiązek poniesienia przez poszkodowanego udziału własnego w szkodzie.
Szkoda całkowita – różnice w likwidacji szkody z OC i AC
Odszkodowanie przy szkodzie całkowitej – zarówno w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia OC, jak i w przypadku ubezpieczenia AC – ustalane jest jako różnica pomiędzy wartością pojazdu przed szkodą a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym (wartością wraku). Jednak w zależności od wyboru ubezpieczenia, z którego będziemy likwidować szkodę, różne będą zasady ustalania tych wartości.
Przy ustalaniu odszkodowania w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC wartości pojazdu przed szkodą i wartość pojazdu w stanie uszkodzonym powinny odpowiadać wartościom rynkowym. Najczęściej będą ustalane na podstawie cen podobnych pojazdów lub na podstawie systemów eksperckich służących do szacowania wartości pojazdów.
W przypadku ubezpieczenia AC metody szacowania wartości pojazdu zazwyczaj będą określone w umowie ubezpieczenia. Istotne znaczenie może mieć także wartość pojazdu zadeklarowana w momencie zawierania umowy ubezpieczenia.
Porównanie
| Obowiązkowe OC | AC | |
|---|---|---|
| Szkoda częściowa | ||
| Kwalifikacja | Koszty naprawy mniejsze niż 100% wartości pojazdu przed kolizją. | Koszty naprawy mniejsze niż 70% wartości pojazdu przed kolizją. |
| Odszkodowanie | Celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy ustalone na podstawie cen rynkowych. | Koszty naprawy ustalone na podstawie zasad przewidzianych w umowie ubezpieczenia (nie zawsze odpowiadające celowym i uzasadnionym kosztom rynkowym). |
| Szkoda całkowita | ||
| Kwalifikacja | Koszty naprawy większe niż 100% wartości pojazdu przed kolizją. | Koszty naprawy większe niż 70% wartości pojazdu przed kolizją. |
| Odszkodowanie | Różnica między rynkową wartością pojazdu przed kolizją a rynkową wartością pozostałości (wartość wraku). | Różnica między wartością pojazdu przed kolizją a wartością pozostałości (wartość wraku) – przy czym wartości te mogą odbiegać od wartości rynkowych, a zasady ich ustalania mogą wynikać z umowy ubezpieczenia. |
Podsumowanie
Co do zasady celem odszkodowania wypłacanego przez zakład ubezpieczeń w związku z umową ubezpieczenia jest naprawienie szkody w majątku poszkodowanego. Jednak nie zawsze tak będzie. Jak widać z przedstawionego powyżej porównania, w zależności od rodzaju ubezpieczenia, nie zawsze odszkodowanie w pełni pokryje faktyczną stratę poniesioną przez poszkodowanego.
W przypadku likwidacji szkody w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC odszkodowanie powinno w całości rekompensować straty poszkodowanego poprzez:
- pokrycie kosztów naprawy pojazdu w zakresie niezbędnym do przywrócenia go do stanu sprzed kolizji (szkoda częściowa)
- zapłatę kwoty w wysokości różnicy pomiędzy rynkową wartością pojazdu przed kolizją a rynkową wartością wraku, który pozostał z pojazdu po kolizji (szkoda całkowita).
W przypadku likwidacji szkody w ramach ubezpieczenia AC uzyskana kwota może być niższa, gdyż zarówno w przypadku szkody częściowej jak i szkody całkowitej, zasady obliczania odszkodowania nie muszą opierać się na wskaźnikach rynkowych, lecz mogą być zmodyfikowane zgodnie z treścią umowy ubezpieczenia. Dlatego zawsze należy zwracać uwagę na to, jaki posiadamy zakres ubezpieczenia i co jest zawarte w treści polisy ubezpieczeniowej oraz ogólnych warunków ubezpieczenia.
Mimo że odszkodowanie z ubezpieczenia AC w konkretnym przypadku może być niższe niż z obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy, nadal skorzystanie z niego może okazać się korzystniejsze. Na przykład w przypadku, gdy żaden z uczestników kolizji nie poczuwa się do odpowiedzialności za jej spowodowanie i kwestia ta musi być rozstrzygnięta przez Policję lub przez sąd, ubezpieczenie AC pozwoli na szybsze uzyskanie środków finansowych. Może to mieć niebagatelne znaczenie, gdy potrzebujemy szybko pieniędzy na zakup nowego samochodu lub wykonanie naprawy w stopniu umożliwiającym dalsze korzystanie z pojazdu. Po drugie – w przypadku, gdy szkoda w ramach ubezpieczenia AC może być zakwalifikowana jako całkowita, a w ramach ubezpieczenia OC jako częściowa, poszkodowany może wybrać, która forma likwidacji bardziej mu odpowiada. Jest to szczególnie istotne przy umowie leasingu. Wybór będzie bowiem rzutował na to, czy pojazd zostanie naprawiony, a umowa leasingu kontynuowana, czy też po przyjęciu szkody całkowitej uszkodzony pojazd zostanie sprzedany a umowa leasingu zakończona.
Mateusz Dominiak
adwokat