Tym, co burzy harmonię w polsko-francuskich relacjach handlowych jest fakt, że francuscy kontrahenci uznawani są za nierzetelnych i opieszałych płatników, którzy mają tendencje do zaspokajania roszczeń wierzycieli zagranicznych w ostatniej kolejności.
W większości przypadków postanowienia umowy zawartej z francuskim partnerem handlowym narzucają właściwość francuskich sądów. W tym układzie, polskiemu przedsiębiorcy trudno jest ocenić szanse odzyskania swojej wierzytelności we Francji oraz koszt, jaki będzie się wiązał z wszczęciem i prowadzeniem sprawy sądowej we Francji.
Czy przed skierowaniem sprawy do sądu we Francji należy wysłać wezwanie do zapłaty?
Tak. Francuskie sady wymagają dowodu podjęcia działań zmierzających do polubownego rozstrzygnięcia sporu w stosunku do dłużnika (pozwanego), pod rygorem odrzucenia pozwu. Równocześnie, brak reakcji ze strony dłużnika na wysłane do niego przedprocesowe wezwanie do zapłaty będzie interpretowane przez francuskie sądy jako dowód, że wierzytelność powoda ma charakter bezsporny.
O ile działania polubowne mogą być prowadzone przez wierzyciela (powoda) na własną rękę, o tyle sądowe dochodzenie roszczeń zawsze wymaga już najczęściej wsparcia specjalistycznej kancelarii prawnej we Francji.
Kto orzeka we francuskich sądach i czy w sprawie należy mieć pełnomocnika (adwokata)?
We francuskich sądach gospodarczych rozstrzygają wyłącznie sędziowie niezawodowi, wybierani przez samorząd zawodowy przedsiębiorców. Dopiero w przypadku przejścia do drugiej instancji, mamy do czynienia z zawodowym składem sędziowskim Izby handlowej Sądu apelacyjnego.
Gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 10 000 euro, strony obowiązuje przymus adwokacki (tzw. strona musi być reprezentowana przez adwokata). Adwokat powoda redaguje pozew, który doręczany jest dłużnikowi (pozwanemu) przez komornika sądowego, opłacanego przez powoda (wierzyciela). Następnie, pełnomocnik powoda przesyła dowód doręczenia pozwu do sekretariatu sądu. Po otrzymaniu pozwu Pozwany musi wyznaczyć adwokata, który przygotowuje i wysyła do adwokata powoda replikę procesową na piśmie wraz ze swoim materiałem dowodowym.
W sprawach o wartości poniżej 10 000 euro strony mogą działać bez pełnomocników (adwokatów). W takim przypadku proces przybiera charakter ustny (nie ma obowiązkowej wymiany pism procesowych). Natomiast dowody na poparcie swoich twierdzeń należy przedstawić na piśmie.
Czy obecność na rozprawie sądowej we Francji jest konieczna?
We Francji na rozprawach przed sądem gospodarczym i cywilnym nie przeprowadza się przesłuchań świadków lub stron, ale sąd zapoznaje się z ich oświadczeniami na piśmie. Świadek sporządza je odręcznie na specjalnym formularzu urzędowym (CERFA), dołączając kopię swojego dowodu tożsamości. Następnie oświadczenia te są przedstawiane przez adwokatów stron w ich mowach końcowych na rozprawie, podobnie jak pozostały materiał dowodowy.
UWAGA: Francuskie sądy nie prowadzą rozpraw, ani też nie przesłuchują świadków za pośrednictwem środków elektronicznych – takich jak Microsoft Teams lub Zoom.
Zgromadzony na piśmie materiał dowodowy ma kapitalne znaczenie z uwagi na formalizm postępowania – stąd tak ważna jest polubowna (przedsądowa) faza postępowania. Do sądu należy przedłożyć: kopie zawartej umowy, nieopłaconych faktur i dowody ich wysłania oraz bezskutecznych ponagleń do zapłaty (maile, dowody rozmów telefonicznych, itp.).
Czy przed sądem we Francji konieczne jest przedłożenie oryginałów dokumentów ?
Francuski sąd nie będzie wymagał przedłożenia oryginałów dokumentów, chyba ze przeciwnik procesowy podważa ich wiarygodność. Natomiast, wymagane będą tłumaczenia przysięgłe materiału dowodowego na język francuski (natomiast niektóre sądy gospodarcze, zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich, akceptują angielską wersję językową dokumentacji).
UWAGA: we francuskim postępowaniu sadowym, nie obowiązuje tzw. zasada prekluzji dowodowej (tj. ostatecznego terminu na przedstawienie dowodów, po którego upływie sąd dowodów nie przyjmie). We Francji nowe dowody można przesłać do adwokata strony przeciwnej aż do końca trwania przewodu sądowego.
Ile kosztuje postępowanie sądowe we Francji ?
Zgodnie z zasadą dostępu do wymiaru sprawiedliwości, koszty postępowania ograniczają się do:
opłaty tytułem kosztów komornika, który na wniosek powoda doręcza pozew stronie przeciwnej;
opłaty sadowej za wniesienie pozwu, która nie jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu i kształtuje się na poziomie 70 EUR (w sądach powszechnych, wniesienie pozwu jest zwolnione od opłat sadowych);
kosztów ewentualnych protokołów komorniczych (np. w przypadku braku sporządzenia protokołu odbioru robót budowlanych) lub ekspertyzy sądowej (np. w przypadku sporu co do jakości wykonanych prac) – jeżeli takie działania będą konieczne;
honorarium adwokata – kształtowanego umownie przez strony, w zależności od specyfiki i kompleksowości danej sprawy.
Sąd nakazuje zwrot kosztów postępowania [punkty 1), 2), 3)] od strony przegrywającej i dysponuje możliwością moderowania zwrotu kosztów adwokackich (punkt 4), biorąc pod uwagę zasady słuszność oraz sytuację ekonomiczną dłużnika.
Jak długo trwa postępowanie sądowe we Francji ?
W zależności od stopnia skomplikowania sprawy i rodzaju postępowania wybranego przez pełnomocnika wierzyciela (powoda), czas trwania postępowania sądowego może wynosić od kilku miesięcy do kilku lat. Ogólnie rzecz biorąc, w skomplikowanych sprawach, w których wymagana jest opinia biegłego, postępowanie będzie trwało dłużej.
W takich przypadkach zaleca się najpierw zabezpieczyć roszczenie.
Czemu służy zabezpieczenie roszczenia (wierzytelności) ?
Przed wszczęciem sprawy sądowej, należy również pomyśleć o zabezpieczeniu wierzytelności, zwłaszcza w przypadku gdy w grę wchodzą wierzytelności znacznej wartości, zaś sytuacja finansowa dłużnika jest niepewna.
W tym celu należy złożyć do prezesa sądu gospodarczego wniosek o wydanie pozwolenia na tymczasowe zajęcie kont bankowych dłużnika lub innej części jego majątku. Jeśli na tym etapie, sędzia uzna bezsporny charakter roszczenia oraz potencjalne zagrożenie w jego dalszej egzekucji, wówczas wydaje zgodę na zabezpieczenia majątku dłużnika jeszcze przed uzyskaniem sądowego tytułu wykonawczego.
W dalszej kolejności, wierzyciel ma jednak obowiązek wszczęcia procedury sądowej w ciągu miesiąca od momentu zabezpieczenia majątku dłużnika, pod rygorem nieważności procedury zabezpieczającej (utraty zabezpieczenia).
Lidia MAILLIET-WOZNIAK
Avocat/adwokat
www.lmwavocat.com
