Działalność pożytku publicznego a organizacja pożytku publicznego

Działalność pożytku publicznego – kto może prowadzić?

Na początku warto wyjaśnić czym w zasadzie jest tego typu działalność. Krótka definicja zawiera trzy jej podstawowe cechy – działalność pożytku publicznego:

1. jest działalnością społecznie użyteczną,
2. prowadzoną przez organizacje pozarządowe
3. w sferze zadań publicznych.

Zatem po pierwsze, wyznacznikiem jest społeczna użyteczność działalności. Po drugie, mogą ją prowadzić organizacje niebędące m. in. jednostkami sektora finansów publicznych lub państwowymi osobami prawnymi i niedziałające w celu osiągnięcia zysku.  Po trzecie zaś, działalność musi skupiać się wokół zadań publicznych, których długi katalog znajduje się w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego (chodzi m. in. o pomoc społeczną, działalność charytatywną, wspieranie edukacji, kultury, sztuki, sportu).

Co istotne – prowadzenie przez NGO działalności pożytku publicznego nie czyni takiego podmiotu automatycznie organizacją pożytku publicznego.

 Odpłatna działalność pożytku publicznego a działalność gospodarcza

Działalność pożytku publicznego może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny.

Nieodpłatna działalność pożytku publicznego ma naturalnie miejsce w wypadku niepobierania przez organizację żadnego wynagrodzenia od osób trzecich.

Z kolei odpłatna działalność pożytku publicznego dotyczy każdej z czterech poniższych sytuacji – tj. gdy organizacja:

1. pobiera wynagrodzenie z tytułu prowadzonej działalności w sferze zadań publicznych, lub
2. sprzedaje przedmioty, które otrzymała w darowiźnie, lub
3. zajmuje się sprzedażą towarów (lub świadczeniem usług) w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych, lub
4. zajmuje się sprzedażą towarów (lub świadczeniem usług) w zakresie integracji lub reintegracji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Co bardzo istotne – przychód z działalności odpłatnej może służyć wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego.

W żadnym wypadku nie można postawić znaku równości pomiędzy działalnością gospodarczą a odpłatną działalnością pożytku publicznego. Oczywiście mogą być one prowadzone równolegle przez ten sam podmiot, ale pozostają od siebie odrębne.

Prowadzenie działalności odpłatnej (która nie jest działalnością gospodarczą) może być opłacalne dla organizacji z punktu widzenia podatkowego i księgowego – po prostu zazwyczaj jest prostsze i organizacyjnie tańsze.

Kiedy działalność pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą? Ogólnie mówiąc, gdy uzyskiwane wynagrodzenie przewyższa koszty prowadzenia działalności (pojawiają się zyski finansowe), albo gdy przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby zatrudnionej przy wykonywaniu statutowej działalności w ciągu roku obrotowego przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Słowem, w chwili zaistnienia powyższych przesłanek, organizacja powinna zgłosić rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej.

Status organizacji pożytku publicznego (OPP)

O status OPP mogą się starać organizacje pozarządowe po spełnieniu szeregu warunków, spośród których najważniejsze to:

1. posiadanie organu kontroli lub nadzoru,
2. prowadzenie działalności pożytku publicznego przez co najmniej 2 lata,
3. prowadzenie działalności gospodarczej wyłącznie dodatkowo w stosunku do działalności pożytku publicznego,
4. niekaralność członków organu zarządzającego za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.

Uzyskanie statusu OPP wiąże się z dodatkowymi obowiązkami, ale i przywilejami. Jeśli chodzi o obowiązki, dotyczą one w dużej mierze księgowości prowadzonej przez organizację i konieczności składania odpowiednich sprawozdań z działalności.

Na najważniejsze przywileje OPP składają się natomiast:

1. zwolnienia od niektórych podatków i opłat w odniesieniu do prowadzonej działalności pożytku publicznego,
2. możliwość nabywania na szczególnych warunkach użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa oraz
3. możliwość otrzymywania 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych.

Działalność pożytku publicznego to niekoniecznie OPP

Podsumowując, należy rozgraniczać działalność pożytku publicznego (odpłatną lub nie) od statusu organizacji pożytku publicznego. Tę pierwszą w praktyce najczęściej prowadzą fundacje i stowarzyszenia. Ich aktywność skupia się bowiem wokół dziedzin społecznie użytecznych i nie jest prowadzona w celu osiągania zysków.

Z kolei status OPP jest nadawany organizacjom po spełnieniu szeregu warunków i niesie za sobą dodatkowe możliwości oraz obowiązki.

Aleksandra Kuranda

radca prawny