Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – podstawa prawna
Pierwotnie, obowiązek implementacji rozwiązań, mających na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, wprowadziła dyrektywa unijna 2015/849. W wykonaniu zobowiązania unijnego powstała zaś ustawa krajowa, która weszła w życie dnia 13 października 2019 r. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych funkcjonuje więc w Polsce od października 2019 r.
Unia Europejska uznała jednak, iż rozwiązania zawarte w dyrektywie 2015/849 nie są wystarczające i w 2018 r. (poprzez dyrektywę 2018/843) zobowiązała państwa członkowskie do wprowadzenia zmian we wcześniej przyjętych rozwiązaniach. W Polsce rozwiązania wprowadzone w 2019 r. wejdą w życie dnia 31 października 2021 r.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – przed zmianami (do 31.10.2021)
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych został wprowadzony w celu ułatwienia identyfikacji osób fizycznych bezpośrednio sprawujących kontrolę w spółce. Rejestr jest jawny i prowadzony jest w formie elektronicznej. Dokonywanie wpisów rejestrze, a także pozyskiwanie z niego informacji, jest bezpłatne.
Zasadniczo za beneficjenta rzeczywistego uważana jest osoba fizyczna, która posiada więcej niż 25% udziałów lub akcji danej spółki – bezpośrednio lub pośrednio (np. jeśli osoba posiada w spółce A ponad 25% udziałów, a spółka A posiada ponad 25% udziałów w spółce B – wtedy osoba ta będzie beneficjentem zarówno spółki A – bezpośrednio, jak i spółki B – pośrednio). Wpisowi do CRBR podlegają także reprezentanci spółek.
Obowiązkiem wpisu do CRBR objęte są spółki wpisywane do Krajowego Rejestru Sądowego, to znaczy: spółka jawna, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna, spółka akcyjna. Wpis musi zostać dokonany przez osobę uprawnioną do reprezentacji spółki. Osoba ta, dokonując wpisu, składa oświadczenie o prawdziwości danych, pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Wpisu należy dokonać w przeciągu 7 dni od wpisu podmiotu do rejestru przedsiębiorców KRS (w przypadku nowopowstałych podmiotów) lub w przeciągu 7 dni od powstania zmiany w stosunku do informacji już wpisanych do CRBR (np. w przypadku zmian składu zarządu spółki czy składu wspólników). Do biegu tego terminu nie wlicza się sobót i dni ustawowo wolnych od pracy.
Brak dokonania zgłoszenia w terminie może wiązać się z karą pieniężną do wysokości 1 mln zł, wymierzaną spółce (co istotne – kara nie jest wymierzana jej reprezentantowi). Za umyślne dokonanie wpisu niezgodnego ze stanem faktycznym grozi również odpowiedzialność karna.
Informacje podlegające wpisowi ograniczają się do imienia i nazwiska beneficjenta, jego obywatelstwa, jego państwa zamieszkania, numeru PESEL lub daty urodzenia oraz informacji o wielkości udziału lub uprawnieniach beneficjenta.
Zgłoszenia do CRBR dokonuje się drogą elektroniczną, dokonanie wpisu wymaga więc posiadania profilu zaufanego lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – od 31.10.2021 r.
Dnia 31 października 201r. w życie wchodzi nowelizacja, która zmieni funkcjonowanie CRBR w szerokim zakresie.
Jedną z najważniejszych zmian jest lista podmiotów zobowiązanych do wpisania się do rejestru, która została rozszerzona o: trusty, spółki partnerskie, europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, spółki europejskie, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS oraz fundacje.
Zmianie ulegnie też przepis o karze do 1 mln złotych – dotychczas kara mogła być wymierzana wyłącznie w przypadku niedokonania wpisu w terminie 7 dni. Od 31 października 2021 r. taka sama kara będzie mogła być wymierzana również w przypadku podania w CRBR informacji niezgodnych ze stanem faktycznym.
Podmioty, które zostały zarejestrowane przed wejściem w życie nowelizacji (tj. do 31 października 2021 r.), a przed jej wejściem w życie nie zostały objęte obowiązkiem rejestracji w CRBR, będą miały 6 miesięcy na dokonanie wpisu. Podmioty zarejestrowane po 31 października 2021 r. będą zobowiązane do dokonania wpisu na zasadach ogólnych – tj. w przeciągu 7 dni roboczych.
Aleksandra Kostrzewa
Asystent prawny
